Freeport ogłosił siłę wyższą w Grasbergu — i to z dobrego powodu. To wstrząśnie zarówno bilansami miedzi, jak i złota. Pozwól, że wyjaśnię dlaczego. Grasberg to gigant. Jedna z największych kopalni na ziemi, produkująca ~1,7 miliarda funtów miedzi (≈2% globalnej podaży) i ~1,6 miliona uncji złota rocznie (≈1,5% globalnej podaży). Wyobraź sobie to jako ogromne podziemne miasto: 28 000 pracowników, 250 km tuneli na wielu poziomach. Każdego roku dodawane są 35–40 km nowych tuneli — mniej więcej długość tunelu bazowego Gotthard w Szwajcarii (57 km), najdłuższego tunelu kolejowego na świecie. W jego sercu leży Grasberg Block Cave (GBC), który odpowiada za ~70% rezerw i wydobycia. Inne sekcje to Big Gossan i Deep MLZ. 8 września zdarzyła się katastrofa: ~800 000 ton mokrego materiału nagle wdarło się, zalewając wiele podziemnych poziomów. Błoto uderzyło bezpośrednio w GBC — sam rdzeń produkcji Grasbergu. Katastrofalna awaria. Jak to w ogóle mogło się zdarzyć? Samo blokowe wydobycie może stać się kluczowe dla tej historii. Spośród ponad 12 000 aktywnych kopalni na całym świecie, tylko ~20 kiedykolwiek używało blokowego wydobycia — kilka robi to dzisiaj - El Teniente w Chile; Oyu Tolgoi na pustyni w Mongolii; Cadia East i Northparks, obie w Australii; Palabora, RPA; kto jeszcze? To <0,1% wszystkich kopalni. Żadna nie robi tego ani nie robiła w przeszłości w podobnym deszczowym klimacie jak Grasberg. Blokowe wydobycie to niezwykle rzadko stosowana metoda wydobycia, zarezerwowana dla bardzo dużych, niskogatunkowych podziemnych złóż, które same w sobie są wyjątkowo rzadkie. Większość wydobycia to kopalnie odkrywkowe, stopy lub cięcia i napełnienia. Blokowe wydobycie ma atrakcyjność ekonomiczną — niski koszt na tonę — ale ryzyko geotechniczne jest prawdopodobnie ogromne. Gdy tylko zaczyna się zapadanie, proces jest zasadniczo zaplanowanym zawaleniem góry. Co może pójść nie tak? Dlatego ta awaria nie jest tylko lokalną katastrofą, moim zdaniem. Może stać się studium przypadku dla całej metody wydobycia. Może nie zrozumiano dobrze, jak blokowe wydobycie zachowuje się w ciężkich opadach deszczu i złożonej geologii Indonezji? Nie wiem — ale nie zdziwiłbym się, gdyby to okazało się decydujące. Moje zdanie? Do końca roku Freeport będzie miał szczęście, jeśli zrozumie mechanikę tej awarii. Do tego czasu prognozy produkcji to czysta spekulacja. Taka awaria powinna (a) być niemożliwa, i (b) oznacza, że operacje mogą zostać wznowione dopiero, gdy będzie jasne, dlaczego to się stało i jak można temu zapobiec w przyszłości. Analitycy mówią, że pełne odbudowanie jest prawdopodobne do 2027 roku. To całkowita bzdura. Nikt tak naprawdę nie wie. Prawdziwe „znane nieznane”. Co jest znane: każda firma z mniejszą siłą i inteligencją niż Freeport McMoRan prawdopodobnie zbankrutowałaby z tego powodu. Pomyśl o Victoria Gold — mały osuwisko na hałdzie leach zatonęło ją w ciągu kilku tygodni. Firmy wydobywcze są uderzane podwójnie: przychody znikają, podczas gdy koszty kapitałowe naprawy szkód rosną, a regulatorzy opóźniają ponowne wydawanie zezwoleń, aż bezpieczeństwo zostanie udowodnione. A ta katastrofa wiąże się ze śmiercią. To całkowity koszmar. Moje zdanie? To nie jest szybka naprawa. Z uszkodzoną infrastrukturą, bezpieczeństwo na pierwszym miejscu, co najmniej dwóch potwierdzonych zmarłych i pięciu nadal zaginionych, trwają śledztwa, potencjalne pozwy zbiorowe wisi w powietrzu, a przeszkody w uzyskiwaniu zezwoleń przed nami, droga powrotna dla Grasbergu będzie długa i niepewna. Jedyna dobra wiadomość: Grasberg wnosi zbyt wiele do PKB Indonezji, aby nie naprawić tego koszmaru.